Yazılı Çeviri Nedir?

Geçmişten günümüze iletişim her zaman hayatımızın önemli bir parçası olmuştur. Birbirimize dertlerimizi anlatmak, birbirimizden nasıl olduğundan haberdar olmak ya da toplumsal açıdan bakacak olursak diğer toplumların durumlarından haberdar olmak ve kültürler arası iletişimi sağlamak her zaman hayati önem taşımıştır. Ancak konu birbirinden farklı dilleri konuşan insanların, birbirlerinden farklı dilleri konuşan toplumların ve kültürlerin iletişim kurmasına geldiğinde zaman zaman bu iletişim kurma sürecinde pürüzler ortaya çıkabilmektedir. Sizin bilmediğiniz başka bir dili konuşan bir kişiyle veya kurumla iletişim kurmak durumunda kaldığınızda ya da aşina olmadığınız bir kültürde yaşanan gelişmeleri toplum olarak takip etmek istediğinizde zaman zaman zor durumlarda kalınabilir. Bu durumda imdadınıza yetişecek olan şey çeviridir.

Günümüzde iletişim konusunda kültürel sınırlar yıkılmakta, farklı birçok kültürden insanın ve kurumların iletişimlerinin sağlıklı ve kolay bir şekilde sağlanmasının önemi de giderek artmaktadır. Küreselleşen dünyanın en büyük gereksinimlerinden biri haline gelen kültürlerarası iletişimin sağlıklı bir şekilde sağlanması çoğu zaman çok yorucu bir iş olmakla birlikte belki de en çok keyif verici işlerden de biridir. Bizim ve diğer kültürlerin arasındaki iletişimin sağlıklı bir şekilde sağlanması işini yürüten meslek mensupları ise mütercim- tercümanlardır.

Mütercim kelimesi yazılı çeviriyi, tercüman kelimesi ise sözlü çeviriyi uzmanlık alanı olarak belirleyen çevirmenlere verilen birer unvandır. Mütercim- tercümanlar yazılı veya sözlü iletişimin kilit noktalarını oluşturmaktadırlar. Tarihin en eski çağlarından bu yana her şekilde farklı kültürler arasındaki iletişimin sağlanması görevini bıkmadan usanmadan üstlenmişler, ortaya kaliteli bir çeviri ürünü çıkarabilmek için canla başla çalışmışlardır. Yazılı çeviri ise çok geniş bir alana hitap eden, sanattan bilime, diplomasiden ticarete birçok alanda ihtiyaç duyulan bir tür olmuştur. Bu kadar geniş bir alanda etkinliğini sürdüren bir türün ise kendi içinde belli alt türler oluşturmuş olması ise gayet doğal ve hatta kaçınılmazdır. Gelin sizlerle birlikte bu türleri inceleyelim.

Yazılı Çeviri Türleri Nelerdir?

Mütercim- tercümanların yoğun olarak tercih ettikleri alanlardan biri olan yazılı çeviri temelde yabancı dilde olan metinlerin mütercim- tercümanların anadillerine çevrilmesi işidir. Bu uzmanlık alanının yoğun olarak tercih edilmesinin nedenlerinden biri arasında sözlü çeviriye göre daha uzun zaman ve daha az hata içermesi sayılabilir. Yazılı çeviri yapan mütercim- tercümanlar tercüme büroları, kitabevleri, şirketler gibi özel sektör kurumlarının yanı sıra bakanlıklar, elçilikler, konsolosluklar, müsteşarlıklar gibi kamu kurumu da dahil olmak üzere birçok farklı kurumda çalışabilme olanağına sahiptirler. Aynı zamanda da serbest (freelance) olarak da çalışabilmeleri mümkündür. Yazılı çeviri de kendi içinde alt uzmanlık alanlarına ayrılmaktadır. Bu uzmanlıkların bazıları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Edebiyat Çevirisi: Bu alan en geniş çeviri alanlarından biridir. Düzyazı çevirisi, tiyatro çevirisi ve şiir çevirisi gibi birçok çeviri türünü bünyesinde barındırmaktadır. Sanatsal özellikler taşıması nedeniyle yoruma açıktır. Bu nedenle bir metnin her çevirmen tarafından farklı bir şekilde çevrilmesi olağandır.
• Teknik Metin Çevirisi: Bu çeviri alanında amaç teknik ve bilimsel konularda çeviri yapılır. Bu tür metinlerin çevirisi konusundaki temel nokta düzgün, kısa ve öz ve yalın bir şekilde çeviri yapılması, çeviri yapılan konuya hakim olunması zorunluluğudur.
• Sosyal Bilimler ve İnsan Bilimleri Çevirileri: Bu alandaki çevirilerin teknik ve bilimsel çevirilerden farkı sosyal ve toplumsal bilimlerin bilimsel deneylerle, ansiklopedilerdeki bilgilerle ifade edilecek kesin kalıp yargılar içermemesi ve değişken oluşudur. Bu çeviri türündeki püf nokta çeviride karşılaşılan herhangi bir terimin çevirmenin kendi anadilinde bir karşılığa sahipse o şekilde çevrilmesi; yoksa ya kelimenin aynı şekilde bırakılarak bir dipnotla açıklanması ya da bu kelimenin karşılığı olarak yeni bir terim üretilmesi olmalıdır.
• Ticari Metin Çevirisi: Bu türde önemli olan nokta çevrilecek metnin sözcüğü sözcüğüne çevrilmesi değil; çevirinin yapılacağı kültürün ihtiyaçlarına ve beklentilerine göre çevrilmesidir. Bu nedenle çokuluslu ticari kuruluşların farklı ülkelerde farklı reklamlar yayınlayabildikleri gözlenmiştir.